İnsan, hayvan, bitki ve/veya yerküreden birincil veri toplayacak herkesin etik kuruluna başvurması gerekmektedir. Eğer çalışmanız bu kapsamda değil ise bu formu doldurup gerekli enstitüye göndermeniz gerekmektedir.

Üniversite bünyesinde araştırma yapmak isteyen araştırmacılar, aşağıda belirtilen bilimsel etik kurallarına uymalıdır. İnsanlardan veri toplamaya dayanan ya da kişisel bilgiler içeren tüm araştırmalarda Üniversite’nin Etik Kurulu’na başvurmalıdır. Etik kurulu iznine gerek olup olmadığından emin olmayan öğrencilerin danışmanlarına bu konuda danışmaları gerekmektedir. Burada belirtilen genel kurallara ek olarak, ilgili alan etik kurallarını izleyebilmek için, öğretim üyeleri ve danışmanların mensup oldukları enstitülerin etik kurullarına başvurmaları da gerekmektedir.

Disiplinler arası farklılıklardan dolayı enstitü etik kurullarının kendi alt kuralları bulunmaktadır. Buna rağmen tüm başvuranların aşağıdaki genel kurallara uymaları şarttır:

• Araştırmacılar etik başvurusu yapmaları gerekip gerekmediğinden emin değillerse, bağlı oldukları enstitülerdeki etik kuruluna danışmalıdır.
• Araştırma sırasında, planlama aşamasında öngörülemeyen ancak uygulama sırasında etik olarak sakıncalı bir durumun oluşması durumunda, araştırmacıların tekrar etik izin başvurusu yapmaları gerekip gerekmediği konusunda enstitülerine bağlı etik kuruluna danışmalıdırlar.
• Araştırmacılar insanlar ya da hayvanlar üzerinde oluşabilecek olası zararların en aza indirildiğinden emin olmalıdırlar. Ayrıca, çevreye verilebilecek en ufak zarar dahi düşünülüp, en aşağı düzeye çekilmiş olması şarttır. Araştırmacıların bu konularda daha fazla bilgi almak için enstitü etik kurullarının kurallarını gözden geçirmeleri gerekmektedir.
• Araştırmaya katılan kişiler araştırmaya katılmaktan çalışma süresinde herhangi bir anda vazgeçebilme ve kişisel bilgilerinin kullanılmasını reddetme hakkına sahiptir. Bu gibi durumlarda, katılımı reddeden kişilerden toplanan veriler çalışmaya dahil edilemez ve uygun şekilde yok edilmelidir.
• Katılımcıların hepsinin aydınlatılmış onam formu (araştırmanın içeriğine göre izin yazılı ya da sözlü olarak alınabilir) doldurması gerekmektedir. Eğer bu mümkün olmayacaksa, araştırmacıların bunu etik kurulu başvuru formlarında geçerli nedenleri ile birlikte belirtmeleri gerekmektedir.
• Katılımcılar aydınlatılmış onam formunda araştırmanın amacı, veri toplama yöntemleri ve sonrasındaki bilgi yayımlama süresinde nasıl bir yol izleneceği konularında açık bir dille bilgilendirilmelidirler. Katılımcılar kişisel bilgilerinin yayımlanmasını reddetme hakkına sahiptir. Deneylerde sıkça kullanılan yanıltma tekniği söz konusu ise, araştırmanın açık amacı mümkün olan en kısa sürede katılımcılara anlatılmalıdır (örneğin deney biter bitmez).
• Araştırma dahilinde katılımcılara teşvik verme söz konusu ise, verilen teşvikin kabul edilebilir sınırlar içinde olması, ne çok fazla ne de çok az olması gerekmektedir.
• Katılımcılardan özel olarak izin alınmadığı sürece (yazılı ya da sözlü olarak) isimleri ya da kimliklerini ortaya çıkarabilecek bilgilerin yayımlanmaması ve ortaya çıkmaması için gerekenlerin yapılması araştırmacının sorumluluğudur.
• Araştırmacıların katılımcılar ile herhangi bir çıkar çatışması olmaması gerekmektedir. Böyle bir durum öngörüldüğü takdirde, etik kurulu başvurusunda belirtilmeli ve katılımcıların bu çıkar çatışmasından en az düzeyde etkilenmesi konusunda gerekenin nasıl yapılacağı açıklanmalıdır. Enstitü etik kurulları çıkar çatışmasını tanımlamak ve alanlarından örnekler vermek konusunda yükümlüdürler.
• Araştırmacılar ses ve görsel kayıtlar, ayrıca sosyal medya üzerinden toplanan veriler konusunda etik kurallara uymalıdırlar. Araştırmacılar bu tür verilerin toplanması ve kullanımı konuları ile ilgili olarak enstitü etik kurullarına danışmaları gerekmektedir.
• Gayri reşit olan kişilerden (18 yaş ve altı) veri toplamak isteyen araştırmacılar vasilerinden (örneğin anne veya baba) izin almak zorundadırlar. Eğer veriler bir kuruma bağlı olan gayri reşit kişilerden toplanıyorsa, bu kurumdan da özel bir izin almak zorunludur.
• Etik kurulu başvurusu gereken araştırmalara gerekli izin alınmadan başlanamaz. Bu, Üniversite’nin bir kuralı olup buna uyulmaması uygunsuz bir hareket olarak kabul edilecektir. Böyle durumlarda Üniversite yapılan çalışma ve çıkacak olan yayımlarla ilgili hiçbir sorumluluk kabul etmez. Etik izinleri hiçbir zaman araştırma sonrasında verilemez. Etik izni alınmadan toplanan veriler kullanılamaz. Üniversite gerekli başvuruları zamanında yapıp gereken izinleri almayan araştırmacılar adına sorumluluk almaz.

Eğitim Bilimleri Etik Kurulu özel kurallar çerçevesi için buraya tıklayınız.

Önemli not: Eğer çalışmanız insan, çevre ya da hayvan sağlığını etkileyebilecek bir etkinlik içermekteyse,  lütfen başvurunuzu Sağlık Bilimleri Enstitüsüne yapınız. Eğer araştırmanızın böyle bir etkisi olup olmadığından emin değilseniz, lütfen bağlı olduğunuz enstitü etik kuruluna danışınız.

Etik izin başvurusu yapmak için başvuru sahiplerinin aşağıdaki formu elektronik olarak doldurarak, [email protected] adresi üzerinden göndermeleri gerekmektedir. Lütfen ilgili belgeleri de başvuru formuna eklemeyi unutmayınız (görüşme soruları, aydınlatılımış onam formu, bilgilendirme formu vb.). Başvuru gönderilirken tüm belgeler tek bir PDF dosyası olarak birleştirilmelidir. Başvuru sahipleri en geç 30 gün içerisinde sonuç ile ilgili olarak bilgilendirilecektir.

Yakın Doğu Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulundan onay almış ve verileri Yakın Doğu Üniversitesi bünyesinden ya da dış kurumlardan elde edilecek olan çalışmalarda, veri toplama aşamasından önce Yakın Doğu Üniversitesi Mütevelli Heyeti’nin onayı gerekmektedir. YDÜ Mütevelli Heyeti onayı [email protected] adresine BAEK raporu ile başvuruda bulunularak alınabilir.

Başvuru Formu’nu indirmek için buraya tıklayınız. / Evrak listesi formunu indirmek için buraya tıklayınız

Aydınlatılmış onam ve bilgilendirme örneği formu için buraya tıklayınız.

Hayriye KOCACAN
Yakın Doğu Üniversitesi, Tıp Fakültesi
Etik Kurul Sekreterliği
Telefon: 0392 675 1000 / 3044
E-posta: [email protected]